12 stycznia 2021 r.

W związku z rejestracją i warunkowym dopuszczeniem do obrotu w Unii Europejskiej, a tym samym w Polsce, szczepionek przeciwko COVID-19 i rozpoczęciem w Polsce programu szczepień, Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii, w oparciu o aktualną dostępną wiedzę medyczną, przedstawiają stanowisko dot. szczepień dla pacjentów z autoimmunologicznymi i zapalnymi chorobami reumatycznymi, w tym leczonych immunosupresyjnie. Wraz z dostępnością nowych danych stanowisko może być modyfikowane w przyszłości.

Aktualnie w ramach Narodowego Programu Szczepień w Polsce dostępna są szczepionki firm Pfizer/BionTech (BNT162b2) oraz Moderna (mRNA-1273). Obie szczepionki zostały przebadane w randomizowanych badaniach klinicznych i wykazują podobny, wysoki stopień skuteczności przeciwko zachorowaniu na COVID-19 (95% i 94,1%, odpowiednio). Obie szczepionki należą do nowej grupy szczepionek mRNA.Są one szczepionkami syntetycznymi, nieżywymi, które nie mogą wywołać choroby wirusowej oraz nie prowadzą do zmian informacji genetycznej, czyli DNA, osoby zaszczepionej.

Szczepionki mRNA mogą być bezpiecznie stosowane u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi i zapalnymi stawów, a także u pacjentów otrzymujących leki wpływające na układ odpornościowy. Dotychczas nie wykazano niekorzystnego wpływu szczepionek mRNA na przebieg autoimmunologicznych i zapalnych chorób reumatycznych oraz w oparciu o aktualną wiedzę medyczną brak jest teoretycznych podstaw do takich obaw. W przypadku innych martwych szczepionek udowodniono, że są one skuteczne u pacjentów z obniżoną odpornością, w tym stosujących leki biologiczne. Potencjalnie mniejsza skuteczność szczepienia u pacjentów stosujących glikokortykosteroidy lub klasyczne leki modyfikujące przebieg choroby lub leki immunosupresyjne lub leki biologiczne lub inhibitory kinaz janusowych będzie dla pacjenta lepsza niż uniknięcie szczepienia.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii stoją na stanowisku, że Narodowy Program Szczepień powinien dopuszczać możliwość ustalania terminu szczepienia pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi leczonych immunosupresyjnie nie tylko z uwzględnieniem wieku chorych, ale także ich stanu zdrowia i najoptymalniejszego czasu szczepienia pozwalającego uzyskać najlepszy efekt kliniczny.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii zwracają także uwagę, że szczepienie przeciwko COVID-19 personelu medycznego, w tym lekarzy, pielęgniarek i rehabilitantów mających bezpośredni kontakt z pacjentami stanowi istotne działanie ograniczające transmisję infekcji wśród chorych.

W oparciu o aktualną wiedzę medyczną Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii przedstawiają wstępne zalecenia dot. szczepień przeciwko COVID-19 u pacjentów z autoimmunologicznymi i zapalnymi chorobami reumatycznymi, w tym stosujących leki wpływające na aktywność układu odpornościowego oraz personelu medycznego opiekującego się ww. chorymi:

1. pacjenci z chorobami autoimmunologicznymi i zapalnymi stawów oraz przedstawiciele personelu medycznego opiekującego się ww. chorymi powinni zostać zaszczepieni przeciwko COVID-19, jeśli nie występują ogólne przeciwwskazania,
2. szczepieniem powinny być objęte także osoby, które w przeszłości były zakażone SARS-CoV-2/chorowały na COVID-19,
3. u pacjentów, u których planowane jest szczepienie przeciwko innym chorobom zakaźnym, w tym grypie, zaleca się odstęp pomiędzy szczepieniami wynoszący co najmniej 14 dni,
4. u pacjentów z nowo rozpoznaną chorobą autoimmunologiczną lub zapalną stawów, jeśli ich stan zdrowia na to pozwala, zaleca się szczepienie przed planowanym rozpoczęciem terapii immunosupresyjnej, która potencjalnie może zmniejszyć skuteczność szczepienia,
5. u pacjentów stosujących glikokortykosteroidy lub klasyczne leki modyfikujące lub leki immunosupresyjne lub leki biologiczne lub inhibitory kinaz janusowych szczepienia najlepiej wykonywać, gdy choroba jest w fazie remisji lub niskiej aktywności, jeśli jest to możliwe,
6. szczepienie jest najbardziej skuteczne, gdy stopień immunosupresji jest niski, jednak nie zaleca się zmniejszania dawek stosowanych leków lub wstrzymania terapii, jeśli ryzyko zaostrzenia choroby jest umiarkowane lub wysokie,
7. u pacjentów będących w trakcie terapii i planowanego szczepienia, w przypadku remisji lub niskiej aktywności choroby, doświadczony reumatolog w porozumieniu z pacjentem może podjąć decyzję o stosowaniu najmniejszych skutecznych dawek leków lub krótkim czasowym wstrzymaniu terapii, jeśli w jego opinii może to poprawić skuteczność szczepienia, a ryzyko zaostrzenia choroby jest niskie,
8. w związku z mechanizmem działania rytuksymabu i jego potencjalnym większym wpływem na skuteczność szczepienia, w przypadku stosowania tego leku należy skonsultować się z reumatologiem w sprawie optymalnego terminu szczepienia,
9. każdy pacjent, u którego planowane jest szczepienie lub po zaszczepieniu, w przypadku wątpliwości lub obaw związanych ze swoim stanem zdrowia, powinien się skontaktować z doświadczonym reumatologiem, najlepiej prowadzącym jego leczenie,
10. ostatecznej kwalifikacji do szczepienia, z uwzględnieniem aktualnego stanu zdrowia pacjenta, dokonuje lekarz.

Członkowie ZG PTR

prof. dr hab. n. med. Marek Brzosko

prof. nadz. dr n. med. Bogdan Batko

prof. dr hab. n. med. Sławomir Jeka

prof. dr hab. n. med. Eugeniusz J. Kucharz

prof. dr hab. n. med. Piotr Leszczyński

dr hab. n. med. Hanna Przepiera-Będzak

prof. nadzw. dr hab. n. med. Marzena Olesińska

prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Samborski

dr n. med. Marcin Stajszczyk

prof. dr hab. n. med. Piotr Wiland

prof. nadzw. dr hab. n. med. Zbigniew Żuber

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii informują, że zgodnie z obwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na 1 stycznia 2021 r., kryteria programów lekowych dla pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów i zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa zostały dostosowane do aktualnej wiedzy medycznej i rekomendacji. Jednocześnie w ramach programu lekowego dla pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów refundacją objęta została jedna nowa substancja czynna, a w ramach programu lekowego dla pacjentów ze spondyloatropatią osiową bez zmian radiograficznych refundacją objęto jeden lek biologiczny biopodobny.

Zmiana opisów programów dotyczy dwóch programów lekowych:

LECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ŁUSZCZYCOWEGO ZAPALENIA STAWÓW (ŁZS) – program lekowy B.35,

LECZENIE AKTYWNEJ POSTACI ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK)– program lekowy B.36.

W przypadku obu programów lekowych dokonano zmiany nazwy, podkreślając znaczenie aktywnej postaci ŁZS i ZZSK, jako wskazania do leczenia, co stanowi potwierdzenie faktu zmiany postrzegania chorób zapalnych stawów przez regulatora. Zmiany w opisie obu programów lekowych są w pełni zgodne z propozycjami Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii, a także zostały pozytywnie ocenione przez Radę Przejrzystości AOTMiT.

Obejmują one:

• zniesienie administracyjnego ograniczenia czasu leczenia dla pacjentów z ŁZS i ZZSK,

• umożliwienie pacjentom z ŁZS kwalifikacji do programu od stopnia umiarkowanej aktywności choroby (co najmniej 3 zajęte stawy lub przyczepy ścięgniste lub DAS28 >3,2 lub DAS >2,4),

• umożliwienie pacjentom z ŁZS z aktywną postacią łuszczycy definiowaną jako PASI >10 oraz DLQI >10 oraz BSA >10 kwalifikację do programu z zajętą mniejszą liczbą stawów lub przyczepów ścięgnistych, czyli z obecnym zapaleniem oraz tkliwością co najmniej jednego stawu lub przyczepu ścięgnistego,

• w przypadku postaci obwodowej ŁZS usunięcie wymogu potwierdzania zapalenia przyczepów ścięgnistych w badaniu USG lub MR oraz pozostawienie do decyzji lekarza prowadzącego , jako opcji leczenia miejscowego, podania glikokortykosteroidów w okolicę zapalnie zmienionego przyczepu ścięgna (analogicznie jak w przypadku obwodowej postaci spondyloatropatii w programie lekowym B.82),

• umożliwienie optymalizacji dawkowania leków (zmniejszanie dawek lub wydłużanie odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami) u wszystkich pacjentów, u których uzyskano cel terapii,

• ujednolicenie opisu dot. terminów oceny skuteczności leczenia i badań monitorujących oraz zwiększenie marginesu dla wszystkich wizyt do 1 miesiąca.

Powyższe zmiany to kolejny milowy krok w poszerzaniu dostępu do terapii dla pacjentów z chorobami zapalnymi stawów w Polsce, stanowiący wspólny sukces Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego, konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii, AOTMiT i Ministra Zdrowia. Leczenie zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i rekomendacjami może pozwolić na uzyskanie i utrzymanie remisji oraz zachowanie pełnej sprawności u co raz większej liczby pacjentów.

Dla pacjentów z aktywną postacią ŁZS refundacją objęto nową substancję czynną – Ixekizumab (Taltz, 80 mg), kolejny lek z grupy inhibitorów IL-17. W ramach programu lekowego B.35 ixekizumab jest dostępny zarówno w pierwszej, jak i kolejnych liniach terapii po nieskuteczności lub nietolerancji innych leków. Zgodnie z ChPL produkt leczniczy Taltz jest wskazany do stosowania w monoterapii lub w skojarzeniu metotreksatem. Zalecana dawka to 160 mg podana we wstrzyknięciach podskórnych (dwa wstrzyknięcia po 80 mg) w tygodniu 0, a następnie dawka 80 mg (jedno wstrzyknięcie) podawana raz na 4 tygodnie. U pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów i współistniejącą łuszczycą plackowatą o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego zalecany schemat dawkowania jest taki sam, jak w łuszczycy plackowatej czyli zalecana dawka to 160 mg podane we wstrzyknięciach podskórnych (dwa wstrzyknięcia po 80 mg) w tygodniu 0, następnie 80 mg (jedno wstrzyknięcie) podawane w tygodniu 2, 4, 6, 8, 10 i 12, a następnie dawka podtrzymująca wynosząca 80 mg (jedno wstrzyknięcie) podawana raz na 4 tygodnie.

Dla pacjentów z postacią osiową spondyloatropatii w programie lekowym B.82 refundacją objęto pierwszy lek biologiczny biopodobny dla etanerceptu – Erelzi w dawce 25 mg i 50 mg. Jednocześnie w tym samym programie refundacją objęto lek Enbrel w dawce 25 mg (lek Enbrel w dawce 50 mg został objęty refundacją w programie lekowym B.82 od 1 września 2020 r.).

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii z satysfakcją przyjmują decyzję Ministra Zdrowia dot. dostosowania opisów programów lekowych dla pacjentów z ŁZS i ZZSK do aktualnej wiedzy medycznej i rekomendacji oraz refundacji nowych leków. Ich celem jest zwiększanie dostępu pacjentów do skutecznych terapii oraz poprawa efektywności leczenia.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii wyrażają głęboką nadzieję, że zgodnie z propozycją PTR i pozytywną opinią AOTMiT, analogiczne zmiany w opisie programów lekowych dla pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów i młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów (program lekowy B.33) oraz spondyloatropatią bez zmian radiograficznych (program lekowy B.82), dostosowujące kryteria do aktualnej wiedzy medycznej i rekomendacji, decyzją Ministra Zdrowia wejdą w życie od 1 marca 2021 r. Ufamy, że Minister Zdrowia zagwarantuje równy dostęp do terapii, odpowiadający aktualnej wiedzy medycznej, wszystkim pacjentom z zapalnymi chorobami stawów leczonym w ramach programów lekowych, co pozwoli na prowadzenie skutecznej terapii pacjentów z poszanowaniem ich ustawowych praw.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii informują, że w dniu 9 listopada 2020 r. odbyło się posiedzenie Rady Przejrzystości AOTMiT, na którym, zgodnie ze zleceniem Ministra Zdrowia, oceniono proponowane przez Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii zmiany w opisie programów lekowych:

LECZENIE ŁUSZCZYCOWEGO ZAPALENIA STAWÓW O PRZEBIEGU AGRESYWNYM (ŁZS) – program lekowy B.35,

LECZENIE CIĘŻKIEJ, AKTYWNEJ POSTACI ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) – program lekowy B.36.

Zaproponowane we wniosku zmiany obejmowały:

• zniesienie administracyjnego ograniczenia czasu leczenia,
• umożliwienie pacjentom z ŁZS kwalifikacji do programu od stopnia umiarkowanej aktywności choroby,
• umożliwienie optymalizacji dawkowania leków (zmniejszanie dawek lub wydłużanie odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami) u wszystkich pacjentów, u których uzyskano cel terapii,
• ujednolicenie opisu dot. terminów oceny skuteczności leczenia i badań monitorujących oraz zwiększenie marginesu dla wszystkich wizyt do 1 m-ca.

Umożliwienie pacjentom z chorobami zapalnymi stawów w Polsce leczenia zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i rekomendacjami może pozwolić na uzyskanie i utrzymanie remisji oraz zachowanie pełnej sprawności u co raz większej liczby pacjentów.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii z satysfakcją przyjmują, że Rada Przejrzystości wydała pozytywną opinię w przedmiotowej sprawie i uznała za zasadną zmianę treści programów lekowych B.35 i B.36 zgodnie z przedstawionym wnioskiem (opinia Rady Przejrzystości nr 301/2020 i 302/2020 z dnia 9 listopada 2020 roku).

https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/rada/protokoly/2020_RP/Protokol_RP_46_2020.pdf

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii mają nadzieję, że w wyniku decyzji Ministra Zdrowia powyższe zmiany będą mogły być wprowadzone od 1 stycznia 2021 r.

9.11.2020 r.

RAPORTPOLSKIEGO TOWARZYSTWA REUMATOLOGICZNEGO i CEESTAHC

Leczenie chorób zapalnych stawów w Polsce. Wpływ zniesienia ograniczeń czasu leczenia oraz optymalizacji dawkowania w programach lekowych na budżet płatnika publicznego.

Choroby zapalne stawów stanowią istotny problem zdrowotny i społeczny. Łączna liczba pacjentów z chorobami zapalnymi stawów w Polsce może sięgać ok. 1 mln. Postęp w leczeniu zapalnych chorób reumatycznych wynika zarówno z poprawy skuteczności leczenia klasycznymi lekami modyfikującymi przebieg choroby, jak i z dostępności do coraz większej liczby innowacyjnych terapii.

W Polsce leczenie biologiczne oraz inhibitorami JAK jest dostępne dla chorych w lecznictwie szpitalnym w ramach programów lekowych. Określają one kryteria kwalifikacji, oceny skuteczności oraz czasu trwania terapii, których należy przestrzegać, jeśli koszt leczenia ma być refundowany przez płatnika publicznego. W wielu przypadkach kryteria włączenia są zawężone w stosunku do rekomendacji towarzystw naukowych i charakterystyk produktów leczniczych.

Dostęp do leczenia biologicznego w Polsce pozostaje jednym z najniższych, jeśli nie najniższym w Europie. Liczba pacjentów leczonych w programach lekowych w Polsce z roku na rok nieznacznie rośnie. Wg najnowszych danych z lat 2019 i 2020 odsetek chorych stosujących leki biologiczne lub inhibitory JAK jest niewiele większy niż w 2018 r. i wynosi ok. 1,7% u pacjentów z RZS, ok. 1,6% u pacjentów z ŁZS i ok. 2,3% u pacjentów z ZZSK.

Objęcie refundacją leków biologicznych biopodobnych w Polsce spowodowało znaczne obniżenie rocznych kosztów terapii, co przyczyniło się do istotnych oszczędności płatnika publicznego. Zgodnie ze składanymi na przestrzeni wielu ostatnich lat deklaracjami regulatora otwiera to drogę do zmian w opisie programów lekowych, tak żeby były one zgodne z aktualną wiedzą medyczną i rekomendacjami towarzystw naukowych.

Udział poszczególnych leków w programach lekowych w reumatologii pokazuje, że lekami preferowanymi pozostają nadal, pomimo refundacji kolejnych innowacyjnych cząsteczek, leki biologiczne, dla których refundacją objęte zostały leki biologiczne biopodobne. Udział najtańszych leków zawierających substancje czynne dla adalimumabu, etanerceptu oraz infliksymabu stanowi ok. 51% u pacjentów z RZS/MIZS, ok. 59% u pacjentów z ŁZS i ok. 73% u pacjentów z ZZSK.

Racjonalne wykorzystanie środków publicznych przez ośrodki reumatologiczne realizujące świadczenia w zakresie programów lekowych sprawia, że pomimo rosnącej liczby pacjentów leczonych w programach, koszty ponoszone przez płatnika publicznego na przestrzeni ostatnich dwóch lat wyraźnie się obniżyły. Roczne oszczędności NFZ w 2019 r. względem 2018 r. wyniosły prawie 42 mln,a 2020 r. względem 2018 r. mogą wynieść wg wstępnych szacunków nawet ponad 60 mln zł.

Oprócz koniecznych zmian w opisie kryteriów włączenia do terapii dla pacjentówz RZS i ŁZS, umożliwiających leczenie chorych na wcześniejszym etapie, bardzo ważne jest aby pacjenci, którzy już są leczeni mogli być leczeni zgodnie z aktualną wiedzą medyczną. Obecne kryteria określające sposób prowadzenia terapii zmniejszają jej efektywność, niejednokrotnie prowadząc do marnotrawienia środków publicznych z powodu bezpowrotnej utraty efektów terapii. Takim kryterium jest administracyjne ograniczenie czasu skutecznego leczenia.

Zgodnie z przeprowadzoną analizą zniesienie administracyjnych ograniczeń czasu skutecznego leczenia dla pacjentów z RZS, MIZS, ŁZS, ZZSK i nrSpA przy założeniu utrzymania standardowego dawkowania u wszystkich pacjentów może wiązać się ze wzrostem wydatków NFZ w stosunku rocznym o ok. 13,7 mln zł, co stanowi niecałe 8% obecnych wydatków. Zniesienie administracyjnych ograniczeń czasu skutecznego leczenia dla pacjentów z RZS, MIZS, ŁZS, ZZSK i nrSpA przy założeniu optymalizacji dawkowania może wiązać się ze wzrostem wydatków NFZ w stosunku rocznym o ok. 1,68 mln zł, co stanowi niecały 1% obecnych wydatków.

Wyniki analizy pokazują, że utrzymywanie administracyjnych ograniczeń czasu leczenia w programach lekowych w reumatologii, poza tym, że jest niezgodnez aktualnymi rekomendacjami i aktualną wiedzą medyczną, nie ma uzasadnienia ekonomicznego.

Pobierz Raport:

Stajszczyk M., Władysiuk M., Rutkowski J.
Leczenia chorób zapalnych stawów w Polsce. Wpływ zniesienia ograniczeń czasu leczenia oraz optymalizacji dawkowania w programach lekowych na budżet płatnika publicznego. CEESTAHC / Polskie Towarzystwo Reumatologiczne, Kraków, 2020.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii informują, że w dniu 23 listopada 2020 r. odbyło się posiedzenie Rady Przejrzystości AOTMiT, na którym, zgodnie ze zleceniem Ministra Zdrowia, oceniono proponowane przez Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii zmiany w opisie programów lekowych:

LECZENIE REUMATOIDALNEGO ZAPALENIA STAWÓW (RZS) i MŁODZIEŃCZEGO IDIOPATYCZNEGO ZAPALENIA STAWÓW (MIZS) O PRZEBIEGU AGRESYWNYM – program lekowy B.33,

LECZENIE PACJENTÓW Z CIĘŻKĄ AKTYWNĄ POSTACIĄ SPONDYLOARTROPATII (SpA) BEZ ZMIAN RADIOGRAFICZNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA ZZSK – program lekowy B.82.

Zaproponowane w zleceniu Ministra Zdrowia zmiany obejmowały:

• zniesienie administracyjnego ograniczenia czasu leczenia w RZS i SpA,
• możliwość kwalifikacji do programu pacjentów z RZS z umiarkowaną aktywnością choroby,
• możliwość kwalifikacji do programu pacjentów z RZS, u których występują czynniki ryzyka złej prognozy po nieskuteczności leczenia metotreksatem,
• możliwość oceny skuteczności leczenia klasycznymi terapiami modyfikującymi po 3 miesiącach dla każdego leku,
• umożliwienie optymalizacji dawkowania leków (zmniejszanie dawek lub wydłużanie odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami) u wszystkich pacjentów, u których uzyskano cel terapii,
• u pacjentów z RZS, u których leczenie zostało wstrzymane, możliwy powrót do terapii zawsze w przypadku braku utrzymywania się co najmniej niskiej aktywności choroby,
• ujednolicenie opisu terminów oceny skuteczności leczenia i badań monitorujących oraz zrównanie marginesu dla wszystkich wizyt.

Powyższe proponowane zmiany obejmowały wszystkich pacjentów leczonych w programach lekowych bez względy na rodzaj stosowanej terapii. Umożliwienie wszystkim pacjentom z chorobami zapalnymi stawów w Polsce leczenia zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i rekomendacjami może pozwolić na uzyskanie i utrzymanie remisji oraz zachowanie pełnej sprawności u co raz większej liczby pacjentów.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii z satysfakcją przyjmują, żeRada Przejrzystości wydała pozytywną opinię w przedmiotowej sprawie i uznała za zasadną zmianę treści programów lekowych B.33 i B.82zgodnie z przedstawionym wnioskiem(opinia Rady Przejrzystości nr 319 /2020 i 320/2020 z dnia 23 listopada 2020 roku).

Pozytywna opinia Rady Przejrzystości dot. wszystkich proponowanych zmian dla wszystkich leków refundowanych w ramach programów lekowych B.33 i B.82 i jest tożsama z opinią dot. programów lekowych B.35 i B.36, co jest zgodne z aktualną wiedzą medyczną.

https://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/rada/protokoly/2020_RP/Protokol_RP_48_2020.pdf

Zgodnie z danymi zaprezentowanymi przez PTR i CEESTAHC zniesienie ograniczeń czasu leczenia dla wszystkich leków we wszystkich programach reumatologicznych nie będzie się wiązało z istotnym kosztem dla płatnika publicznego. Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii mają nadzieję, że w wyniku decyzji Ministra Zdrowia wszystkie postulowane zmiany będą mogły wejść w życie od 1 stycznia 2021 r.

Ufamy, że Minister Zdrowia zagwarantuje równy dostęp do terapii, odpowiadający aktualnej wiedzy medycznej, wszystkim chorym z RZS, MIZS, ŁZS, ZZSK i SpA leczonym w ramach programów lekowych, co pozwoli na skuteczne leczenie pacjentów z poszanowaniem ich ustawowych praw.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii informują, że z dniem 1 września 2020 r. Minister Zdrowia wprowadził część postulowanych zmian w programach lekowych w reumatologii, zgodnych z propozycją złożoną w Ministerstwie Zdrowia w dniu 24 lutego 2020 r. przez konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii i Polskie Towarzystwo Reumatologiczne.

Wprowadzone zmiany dot. programu LECZENIE PACJENTÓW Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ SPONDYLOARTROPATII (SpA) BEZ ZMIAN RADIOGRAFICZNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA ZZSK (ICD-10 M46.8). Spośród proponowanych przez konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii i Polskie Towarzystwo Reumatologiczne zmian, Minister Zdrowia uwzględnił następujące:

• umożliwienie kwalifikacji do programu na podstawie obowiązujących kryteriów klasyfikacyjnych postaci osiowej i obwodowej SpA wg ASAS
• umożliwienie zmniejszania dawek leków lub wydłużenia odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami u wszystkich pacjentów, u których uzyskano cel terapii
• zniesienie obligatoryjności badania USG lub MR w celu potwierdzenia rozpoznania oraz miejscowej iniekcji GKS u pacjentów z zapaleniem przyczepów ścięgnistych w postaci obwodowej SpA

Proponowane dalsze zmiany w poszczególnych programach lekowych są zależne od stopnia aktualnego dostosowania ich zapisów do obowiązujących rekomendacji i aktualnej wiedzy medycznej i obejmują przede wszystkim:

1. LECZENIE REUMATOIDALNEGO ZAPALENIA STAWÓW i MŁODZIEŃCZEGO IDIOPATYCZNEGO ZAPALENIA STAWÓW O PRZEBIEGU AGRESYWNYM (ICD-10 M 05, M 06, M 08) – program lekowy – załącznik B.33:

• zniesienie administracyjnego ograniczenia czasu leczenia
• umożliwienie pacjentom z RZS z umiarkowaną aktywnością choroby kwalifikacji do programu
• umożliwienie pacjentom z RZS, u których występują czynniki ryzyka złej prognozy kwalifikacji do programu po nieskuteczności leczenia metotreksatem
• umożliwienie zmniejszania dawek leków lub wydłużenia odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami u wszystkich pacjentów, u których uzyskano cel terapii

2. LECZENIE ŁUSZCZYCOWEGO ZAPALENIA STAWÓW O PRZEBIEGU AGRESYWNYM (ŁZS) (ICD-10 L 40.5, M 07.1, M 07.2, M 07.3) – program lekowy – załącznik B.35:

• zniesienie administracyjnego ograniczenia czasu leczenia
• umożliwienie pacjentom z postacią obwodową ŁZS z umiarkowaną aktywnością choroby kwalifikacji do programu
• umożliwienie zmniejszania dawek leków lub wydłużenia odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami u wszystkich pacjentów, u których uzyskano cel terapii

3.LECZENIE CIĘŻKIEJ, AKTYWNEJ POSTACI ZESZTYWNIAJĄCEGO ZAPALENIA STAWÓW KRĘGOSŁUPA (ZZSK) (ICD-10 M 45) – program lekowy – załącznik B.36:

• zniesienie administracyjnego ograniczenia czasu leczenia
• umożliwienie zmniejszania dawek leków lub wydłużenia odstępu pomiędzy kolejnymi dawkami u wszystkich pacjentów, u których uzyskano cel terapii

4. LECZENIE PACJENTÓW Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ SPONDYLOARTROPATII (SpA) BEZ ZMIAN RADIOGRAFICZNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA ZZSK (ICD-10 M46.8) – program lekowy – załącznik B.82:

• zniesienie administracyjnego ograniczenia czasu leczenia

Umożliwienie pacjentom z chorobami zapalnymi stawów w Polsce leczenia zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i rekomendacjami może pozwolić na uzyskanie i utrzymani remisji u co raz większej liczby pacjentów, a w dłuższej perspektywie na dalsze ograniczanie pośrednich kosztów tych chorób.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii postulują również wprowadzenie nowego świadczenia w programach lekowych pod postacią „rocznego ryczałtu ambulatoryjnego” stanowiącego 12-krotność pojedynczej wizyty ambulatoryjnej, co w jeszcze większym stopniu pozwoli na dostosowanie harmonogramu wizyt pacjentów do ich potrzeb, co jest szczególnie ważne w okresie epidemii.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii mają nadzieję, że zgodnie z deklaracją przedstawicieli MZ, dalsze niezbędne zmiany będą mogły być wprowadzone od 1 listopada 2020 r. Najważniejszą z nich we wszystkich programach lekowych pozostaje nadal zniesienie administracyjnego ograniczenia czasu leczenia, co również nabiera dodatkowego szczególnego znaczenia w czasie epidemii. Opublikowane dotychczas wyniki badań wskazują, że stosowanie leczenia biologicznego oraz inhibitorów kinaz janusowych nie wiąże się z ryzykiem cięższego przebiegu COVID-19, a w przypadku części leków może nawet zmniejszać ryzyko hospitalizacji pacjentów z COVID-19. Z kolei stosowanie GKS, których pacjent może wymagać z powodu zaostrzenia choroby po odstawieniu leczenia w programie, zwiększa ryzyko hospitalizacji u pacjentów reumatologicznych z COVID-19. W związku z tym odstawienie leczenia w programie lekowym powinno być pozostawione do decyzji lekarza, a nie wynikać z regulacji administracyjnych, ponieważ może stanowić zagrożenie zdrowia i życia pacjentów.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii stoją na stanowisku, że zaproponowane ogólne propozycje zmian w opisie programów, w tym zniesienie ograniczeń czasu leczenia, powinny również obejmować inne programy lekowe w chorobach autoimmunologicznych w gastroenterologii i dermatologii, do których analogiczne propozycje zmian także zostały przesłane do MZ przez konsultantów krajowych w tych dziedzinach po złożeniu propozycji zmian do programów reumatologicznych. Skoordynowane zmiany we wszystkich programach lekowych w tych trzech obszarach będą w największym stopniu korzystne dla pacjentów.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii informują, że zgodnie z komunikatem Ministra Zdrowia (www.gov.pl), na podstawie obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 31 sierpnia 2020 r., z dniem 1 września 2020 r. znosi się ograniczenia w ordynowaniu i wydawaniu produktów leczniczych, zawierających chlorochinę albo hydroksychlorochinę, na jednego pacjenta określone obwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2020 r. w sprawie ograniczenia w ordynowaniu i wydawaniu produktów leczniczych na jednego pacjenta (Dz. Urz. Min. Zdrow. poz. 28, http://dziennikmz.mz.gov.pl). To dobra decyzja, oznaczająca powrót możliwości ordynacji powyższych leków z powodu przewlekłych chorób reumatycznych na okres odpowiadający prowadzonemu procesowi terapeutycznemu oraz pozwalająca na ponowną preskrypcje obu leków zgodnie z rekomendacjami i aktualną wiedzą medyczną. Jest to zgodne ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii

Zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego, wskazania reumatologiczne do stosowania leków Arechin (chlorochina, lek refundowany w Polsce) i Plaquenil (hydroksychlorochina, lek nierefundowany w Polsce) to różne postacie tocznia rumieniowatego, w tym postać układowa i toczeń rumieniowaty krążkowy oraz reumatoidalne zapalenie stawów. Ponadto zgodnie z rekomendacjami towarzystw naukowych i wytycznymi leki stosowane są także do leczenia innych postaci zapaleń stawów, w tym nieokreślonych zapaleń stawów, oraz układowych chorób tkanki łącznej, takich jak zespół antyfosfolipidowy, zespół Sjögrena, nieokreślona układowa choroba tkanki łącznej oraz u dzieci z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów. U osób dorosłych znajdują szczególne zastosowanie u kobiet planujących ciążę lub w ciąży. Wszyscy pacjenci stosujący chlorochinę i hydroksycholorochinę ze wskazań reumatologicznych powinni je nadal bezwzględnie kontynuować. Należy pamiętać, że nieuzasadnione odstawienie leków może skutkować zaostrzeniem choroby i wynikającymi z tego powikłaniami. Należy także pamiętać, że aktywna, źle kontrolowana układowa choroba tkanki łącznej i zapalna choroba stawów wiąże się ze zwiększoną podatnością na infekcje per se.

Przypominamy, że pacjenci nie powinni zażywać chlorochiny i hydroksychlorochiny bez wskazań lekarskich na własną rękę, bo może ich to narazić na groźne powikłania. Należy pamiętać, że stosowanie chlorochiny i hydroksychlorochiny, szczególnie w dużych dawkach, może nieść ze sobą ryzyko retinopatii i nieodwracalnej utraty wzroku. Pacjenci, którzy mają okulistyczne przeciwwskazania nie powinni jej stosować. Podobnie stosowanie leku u pacjentów z przeciwwskazaniami kardiologicznymi i neurologicznymi może skutkować pojawieniem się istotnych powikłań.

Stanowisko Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii oraz opublikowany nowy komunikat Ministra Zdrowia są zgodne z ze stanowiskiem Europejskiej Agencji Leków (EMA) https://www.ema.europa.euz dnia 1 kwietnia 2020 r., w którym zaznaczono, że w przypadku COVID-19 chlorochina i hydroksychlorochina powinny być stosowane w ramach badań klinicznych, a poza badaniami klinicznymi można je stosować zgodnie z krajowymi protokołami. EMA podkreśla, że chlorochina i hydroksychlorochina powinny być nadal stosowane w chorobach przewlekłych, ale aby zapobiec zakłóceniom w łańcuchu dostaw, pacjenci powinni otrzymywać standardową, dotychczasową ilość obu leków. Pracownicy służby zdrowia nie powinni ordynować obu leków na okres dłuższy niż czynili to dotychczas.

Szanowni Państwo,
Działający w ramach EULAR Global Rheumatology Alliance przygotował ankietę dla rezydentów z reumatologii celem oceny wpływu pandemii COVID-19 na przebieg ich kształcenia w ramach rezydentury z reumatologii.

Proszę o zapoznanie się z listem od Global Rheumatology Alliance i ankietą dostępną pod linkiem

link do listu

(https://rheum‐covid.org/trainee‐survey/)
i rozpowszechnienie jej w swoich społecznościach w celu zapewnienia szerszego udziału stażystów reumatologii.

Z poważaniem
Prof. dr hab. n. med. Marek Brzosko
Prezes Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii informują, że zgodnie zobwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 24 sierpnia 2020 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na 1 września 2020 r., w ramach programów lekowych B.35 i B.82, dla pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów i spondyloatropatią osiową bez zmian radiograficznych, refundacją objęto dwie nowe cząsteczki:

• tofacytynib (Xeljanz) w programie lekowym „LECZENIE ŁUSZCZYCOWEGO ZAPALENIA STAWÓW O PRZEBIEGU AGRESYWNYM (ŁZS) (ICD-10 L 40.5, M 07.1, M 07.2, M 07.3)” – załącznik B.35

• etanercept (Enbrel) w programie lekowym „LECZENIE PACJENTÓWE Z CIĘŻKĄ, AKTYWNĄ POSTACIĄ SPONDYLOARTROPATII (SpA) BEZ ZMIAN RADIOGRAFICZNYCH CHARAKTERYSTYCZNYCH DLA ZZSK (ICD-10 M46.8)” – załącznik B.82.

Tofacytnib (Xeljanz), należący do leków z grupy inhibitorów JAK, od 1 września 2020 r. jest dostępny dla pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów we wszystkich liniach leczenia, zarówno pierwszej, jak i każdej kolejnej po nieskuteczności leków biologicznych refundowanych w programie. Jest to pierwsza innowacyjna terapia doustna dostępna dla pacjentów z ŁZS w Polsce, długo oczekiwana przez chorych i lekarzy reumatologów. Po objęciu refundacją tofacytynibu maksymalna liczba leków jaką można zastosować u jednego pacjenta w terapii sekwencyjnej wzrosła do pięciu. Tofacytynib stanowi także skuteczną opcję leczenia u pacjentów z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (WZJG) i od 1 września będzie również refundowany w tym wskazaniu. Pacjenci z ŁZS chorujący jednocześnie na WZJG zyskali po raz pierwszy od wielu lat, kolejną nową opcję terapeutyczną, oprócz już dostępnych inhibitorów TNF alfa, inflisymabu i adalimumabu.To bardzo ważna decyzja z punktu widzenia kompleksowej opieki nad pacjentami z chorobami autoimmunologicznymi za co w imieniu pacjentów bardzo dziękujemy.

Etanercept (Enbrel), należący do grupy inhibitorów TNF alfa, od 1 września 2020 r. jest dostępny dla pacjentów z nieradiograficzną postacią spondyloatropatii we wszystkich liniach leczenia, zarówno pierwszej, jak i drugiej po nieskuteczności certolizumabu pegol refundowanego dotychczas w programie, ale tylko dla pacjentów z postacią osiową choroby (lub osiowo-obwodową) lecz nie dla chorych z izolowaną postacią obwodową spondyloatropatii. Decyzja ministra zdrowia dot. pozycjonowania leku w programie lekowym jest zgodna z wnioskiem o objęcie refundacją, jaki podmiot odpowiedzialny złożył do oceny przez AOTMiT kilka lat temu. W tamtym czasie projekt programu lekowego obejmował wyłącznie postać osiową, co uległo zmianie w 2017 r. po uwagach ekspertów. Z medycznego punktu widzenia i zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii nie ma uzasadnienia dla takiego umiejscowienia leku w programie. Mamy nadzieję, że w przyszłości, zarówno ten lek, jak i inne, które zostaną objęte refundacją w tej populacji pacjentów będą dostępne w pełnym zakresie wskazań.

Ponadto, zgodnie z uwagami Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii, korzystnej dla pacjentów zmianie uległy niektóre kryteria programu lekowego B.82. Nowe zapisy są częścią dużego projektu zmian przesłanego do MZ, którego celem jest modyfikacja kryteriów wszystkich programów leków w reumatologii, ale także dermatologii i gastroenterologii. Wprowadzenie części z nich zostało uzgodnione z Ministerstwem Zdrowia już od 1 września, kolejne, zgodnie z deklaracjami regulatora, będą możliwe od 1 listopada 2020 r. i będą dotyczyły wszystkich programów.

Najważniejszą zmianą w programie lekowym B.82 obowiązującą od 1 września jest nowy zapis dot. podstawowego kryterium kwalifikacji pacjentów do leczeni, czyli rozpoznania spondyloatropatii zgodnie z obowiązującymi kryteriami ASAS/EULAR. Oznacza to, że każdy pacjent spełniający kryteria klasyfikacyjne ASAS/EULAR dla osiowej lub obwodowej postaci SpA, może być zakwalifikowany obecnie do leczenia, jeśli spełnia jednocześnie pozostałe kryteria programu dot. aktywności klinicznej choroby i nieskuteczności dotychczasowego standardowego leczenia. Wynika z tego, że nie jest już obligatoryjne jednoczasowe występowanie zmian zapalnych w stawach krzyżowo-biodrowych w badaniu rezonansu magnetycznego oraz obecność antygenu HLA B27. Jest to zgodne z aktualną wiedzą medyczną i rekomendacjami i w imieniu pacjentów jesteśmy bardzo wdzięczni za akceptację przez MZ zgłoszonych przez nas propozycji zmian. W związku z objęciem refundacją nowego leku w programie, ale także z uwagi na zmianę kryterium rozpoznania i wyraźne rozróżnienie obu postaci spondyloatropatii – osiowej i/lub obwodowej, zmianie uległa także nazwa programu, która obecnie odnosi się do pacjentów ze spondyloatropatią, a nie tylko spondyloatropatią osiową. Kolejną istotną zmianą w kryteriach kwalifikacji jest usunięcie wymogu potwierdzania zapalenia przyczepów ścięgnistych w badaniu USG lub MR oraz pozostawienie do decyzji lekarza prowadzącego zastosowania jako opcji leczenia miejscowego podania glikokortykosteroidów w okolicę zapalnie zmienionego przyczepu ścięgna w przypadku postaci obwodowej SpA. Powyższe korzystne zmiany dot. kryteriów kwalifikacji w przypadku zapalenia przyczepów ścięgnistych, zgodnie z deklaracją MZ, powinny zostać także zaimplementowane do programu lekowego B.35, tak aby kryteria kwalifikacji dla postaci obwodowej SpA i ŁZS były tożsame w obu programach, jak było dotychczas (z uwagi na ograniczenia czasowe nie zdążono tego zrobić na dzień 1 września).

W programie lekowym B.82 wprowadzono także zmiany ogólne, które od 1 listopada powinny być także uwzględnione w pozostałych programach lekowych w reumatologii:

• zwiększono margines czasowy dla pierwszej wizyty monitorującej po 3 miesiącach (90 dniach) z +/- 14 dni do +/- 28 dni, tak jak dla wszystkich pozostałych wizyt,
• umożliwiono modyfikację dawkowania leków, tj. zmniejszenie dawki lub wydłużenie odstępów pomiędzy dawkami u wszystkich pacjentów, którzy osiągnęli cel terapii zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami,
• zmodyfikowano zapis dot. przerw w leczeniu, wydłużenia czasu leczenia i przesunięciu monitorowania w związku z takimi przerwami, tak, żeby najlepiej służył pacjentom.

Wierzymy w zapewnienia MZ, że powyższe zmiany zostaną również wprowadzone w pozostałych programach lekowych w reumatologii od 1 listopada.

Podobnie mamy nadzieję, że od 1 listopada możliwa będzie kolejna, najważniejsza dla pacjentów zmiana czyli zniesienie administracyjnych ograniczeń czasu leczenia w programach lekowych we wszystkich wskazaniach autoimmunologicznych w reumatologii, dermatologii i gastroemnetrologii.

Zgodnie z decyzją Ministra Zdrowia w programach lekowych B.35 i B.82, przy okazji obejmowania refundacją nowych leków zmieniono jednocześnie zapis dot. dawkowania leków w programie odnosząc go, nie jak do tej pory do aktualnej Charakterystyki Produktu Leczniczego”, ale do Charakterystyki Produktu Leczniczego aktualnej na dzień wydania decyzji refundacyjnej. Oznacza to, że jeśli w trakcie obowiązywania decyzji refundacyjnej ChPL produktu leczniczego ulegnie zmianie to nie będzie można dawkować leku w programie zgodnie z nowymi zapisami do czasu, kiedy podmiot odpowiedzialny nie złoży kolejnego wniosku i nie uzyska decyzji MZ. Zgodę na nowy zapis wyraziły wszystkie podmioty odpowiedzialne, których leki są refundowana w powyższych programach. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii dot. wprowadzenie powyższej zmiany było negatywne. Uważamy, że problem ew. eskalacji kosztów w związku z ew. zmianą ChPL w kolejnych latach u pacjentów reumatologicznych jest marginalny, a nowy zapis uniemożliwia indywidualne leczenie pacjenta, jeśli korzystna dla chorych zmiana zostałaby wprowadzona do ChPL na podstawie najnowszych wyników badań klinicznych.

W przypadku dwóch nowych opcji terapeutycznych objętych refundacją od 1 września 2020 r., do czasu aktualizacji SMPT przez Narodowy Fundusz Zdrowia, kwalifikacja do leczenia w pierwszej linii może odbywać się za pomocą wniosków przesyłanych do Zespołu Koordynacyjnego drogą elektroniczną. Zmiany terapii w kolejnych liniach leczenia nie wymagają zgody Zespołu Koordynacyjnego i w związku z tym od dnia 1 września lekarze mogą ich dokonywać na bieżąco bez żadnych przeszkód nie czekając na aktualizację SMPT, a po wprowadzeniu niezbędnych zmian w systemie powinni wstecznie uzupełnić dane.

Powyższe pozytywne zmiany w opisie programów lekowych oraz obejmowanie refundacją kolejnych leków w kolejnych wskazaniach reumatologicznych są zbieżne z postulatami Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i konsultanta krajowego w dziedzinie reumatologii publikowanymi w poprzednich stanowiskach. Mamy nadzieję, że także pozostałe z nich będą mogły być w najbliższym czasie spełnione. Oprócz zmiany kryteriów programów lekowych należy stale, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i zarejestrowanymi wskazaniami, poszerzać dostęp pacjentów do kolejnych innowacyjnych terapii w tych wskazaniach, w których dostęp do wielu leków o różnym mechanizmie działania jest najmniejszy, tzn. w łuszczycowym zapaleniu stawów (inhibitor IL-17 – ixekizumab), zesztywniającym zapaleniu stawów kręgosłupa (inhibitor IL-17 – ixekizumab) i nieradiograficznej postaci spondyloatropatii (inhibitory IL-17 – ixekizumab, sekukinumab, oraz pozostałe inhibitory TNF alfa) oraz we wskazaniach, w których dostępu do innowacyjnych terapii w Polsce na obecną chwilę nie ma (inhibitor IL-6 – tocilizumab dla pacjentów z zapaleniem olbrzymiokomórkowym tętnic). Wierzymy, że będzie to przedmiotem wnikliwej analizy, tak aby decyzje podjęte przez Ministra Zdrowia były najlepsze dla pacjentów.